BEBEKLE İLK TEMAS – İyi Annenin On Özelliği
BEBEKLE İLK TEMAS – İyi Annenin On Özelliği
Bebekle ilk temas daha bebek oluşmadan başlar. Planlı bir gebelik olması, anne babanın bebeği istemesi ve duygusal yatırım yapması bebekle olumlu bir bağ kurmanın ilk basamaklarıdır. Bebek anne rahmindeyken istenip istenmediğini , sevilip sevilmediğini bilir. İstenmediğini düşünen bir bebek kendini güvende hissetmez; ruhsal ve fiziksel gelişimi etkilenir. Tam tersi sevildiğini, istendiğini bilen bebek ise anneyle olumlu bir bağ kurar, kendini güvende hisseder. Bu duygular da bebeğin sağlıklı gelişmesine destek olur. Anne hamileyken gergin, mutsuz, bebeği reddeden bir tutum sergilerse bebek kendini yalnız hisseder. Anne karnına dokunarak bebeğe temas ederse, onunla konuşup olumlu olarak onu düşünürse bebek de kendini mutlu hisseder. Bebeğin dünyaya güvenmesini sağlayacak bağlanmanın temelleri daha doğmadan atılır. Sonrasında ise bağlanma güçlenir, gelişir.
Bebeğin hemen hemen tüm hayatını etkileyecek bağlanma şekli ilk yıllarda belirlenir. Bebeğin anneye güvenli bir şekilde bağlanabilmesi için iyi annenin yerine getirmesi gereken bazı işlevler vardır. Bu işlevleri ‘ Annenin Duygusal Yokluğu ‘ kitabında Jasmin Lee CORI şu şekilde tanımlamıştır:
1 – Kaynak Olarak Anne
Geldiğimiz yer ve bizi oluşturan şey ‘anne’dir. Çocuk anneyle ilgili olumlu bir deneyim yaşadığında, Ben Annemden oluştum. Ondan çıktım. Onun bir parçasıyım. Onun gibiyim, diye hissetmeye başlar. Bu da kişiliğin yapı taşlarından biri olur.
2- Bağlanılacak Yer Olarak Anne
Küçük çocuklarda bağlanmak, Sana aidim. Sana ait olduğum için de “bir yerim var” hissini uyandırır. Bu olmadan, kendimizi hiçbir yere ait değilmiş gibi hisseder ve yetişkinlik yıllarımıza kadar bu şekilde sürükleniriz. Güvenli bağlanma ile çocuk kendisini sıkıca kucaklanmış ve güvende hisseder.
3- Yardıma İlk Koşan Kişi Olarak Anne
İhtiyacımız sürekli olarak karşılandığında, kendimizi güvende hisseder ve yardımın geleceğinden emin oluruz. Bu his olmadan, bizimle ilgilenilmeyeceğini, dünyanın dostane ya da destek veren bir yer olmadığını öğrenir, kendimizi güvensiz ve şüpheci hissederiz. İhtiyaçlarımızın karşılanacağını bilmememiz, temel güven hissimizi tehlikeye atar.
4- Düzenleyici Olarak Anne
Bir şeyi düzenlemek demek, onun çok güçlü ya da çok zayıf olmasına engel olup uygun bir aralıkta bulunmasını sağlamak demektir. Anne etkin bir duygu düzenleyici olmazsa, bizler de duygularımızı etkin bir şekilde idare etmeyi öğrenemeyiz. Ya duyguları bir kenara bırakırız ya da duygusal hallerimiz kontrolden çıkar. Kızgınlık öfkeye, ağlama isteriye dönüşür ve heyecanımızı, bıkkınlıklarımızı, cinsel dürtülerimizi ya da başka hiçbir şeyi kontrol altında tutamayız.
5- Besleyici Olarak Anne
Besleyici rolünde, anne hem fiziksel hem de duygusal besin sunar. Genellikle bunlar emzirme eyleminde birlikte deneyimlenir. Anne bebeğini bedeni ve sevgisiyle besler. Her ikisi de bebeğin hayatta kalması ve gelişip güçlenmesi için gereklidir.
6- Ayna Olarak Anne
Bir annenin yansıtma rolü en önemli rollerinden biridir. Çocuklar anlaşıldıklarını bu şekilde hisseder ve kendilerini tanırlar. Bir çocuk görüldüğünü hissettiğinde, gelişmekte olan bir kişi olduğunu anlar. Çocuk görünmez olduğunu ya da görülmediğini hissederse, genellikle kendisini gerçekmiş gibi hissetmez.
7- Destekleyici Olarak Anne
Anne destekleyici olarak işlev gördüğünde sizi teşvik eder. Bu destek ve teşvik, çocuğun dünyaya açıldığı (on sekiz aylıktan üç yaşa kadarki süreyi içeren) keşfetme döneminde çok önemlidir. Sadece arkamızda olan değil, aktif olarak bizim yanımızda bulunan birisine ihtiyaç duyarız.
8- Akıl Hocası Olarak Anne
Akıl hocası olarak anne kapasitemizi geliştirebilmemiz için yeterli destek ve rehberlik sunar. Çocuğu dünyada başkalarıyla birlikte başarılı bir şekilde yaşaması için yönlendirir. Çocuğuna başkalarıyla nasıl anlaşacağını, nasıl iyi kararlar vereceğini ve zamanını nasıl kullanacağını, sorumlulukları nasıl yerine getireceğini ve hedeflerinin peşinden nasıl gideceğini öğretir.
9- Koruyucu Olarak Anne
Anne sürekli olarak çocuğu davetsiz ve aşırı uyarıcılardan korursa, çocuk kendisini güvende hisseder. Çocuk geliştikçe, bağımsızlığına kavuşur ve dolaşıp keşif yapacak özgürlüğe sahip olur ama anne onun asla çok uzağında değildir. İlk tehlike belirtisinde, çocuğunu var gücüyle korumak için oradadır.
10- Sığınılacak Yer Olarak Anne
Anne ilk sığınağımızdır. Bunu gerçekten özümsediğinizde, yetişkinlik döneminde bile yeniden güç kazanmak, rahatlamak veya destek almak için anneniz her zaman dönüp gidebileceğiniz yer olacaktır. Anne istikrarlı bir şekilde orada değilse, kendisine ya da başka bir şeye odaklanmışsa, kararsız ve dengesizse ya da çocuk için duygusal açıdan orada olamıyorsa, onu ana karargah olarak deneyimleyemeyiz. O zaman, anne kucağı denen şey mevcut değildir. Bu durum, yetişkinlikte bir yuva hissi oluşturmakta zorluk çekmek olarak kendisini gösterir.
Bu on işlev iyi annenin barındırması gereken özelliklerdir. Burada iyi anneden kasıt her şeyi mükemmel ve en ideal şekilde yapan biri değil yeterince iyi annelik yapan biridir. Çünkü her şeyi mükemmel yapmak gerçekçi ve mümkün değildir. Elimizde olan çocuğun ihtiyaçlarını fark edip onlara yönelik tepkiler verebilmek, anneliği yeterince iyi yapmaktır. Yine burada anneden kasıt her zaman biyolojik anne olmayabilir. Temel bakım veren/verenler olarak düşünülmelidir. Bu temel özellikleri kaçırdıysak ve güvenli bir bağlanma kuramadıysak da her zaman telefi etmek mümkündür. Bunun için fark edip değiştirmek için çaba göstermek gerekir. Annemiz bu eksiliği fark edip düzeltmediyse de yapacağımız şey kendimize ‘annelik’ yapmak olacaktır.
Psikolog Hilal YAYCI KOÇAK
Kaynakça
Cori, J.L.(2010). ANNENİN DUYGUSAL YOKLUĞU. Baskı Ekosan Matbaacılık.
İlginizi çekebilecek diğer yazılarımız:
Işığın yolu – Nilüfer Devecigil
