BORDERLİNE (SINIRDA) KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDİR VE TEDAVİ SÜRECİ NASIL İŞLER?
BORDERLİNE (SINIRDA) KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDİR VE TEDAVİ SÜRECİ NASIL İŞLER?
Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB), genç erişkinlik döneminde başlayan, aşırı dürtüsellik, duygulanımda ve kişiler arası ilişkilerde dengesizlik, benlik algısında yetersizlik ve terkedilmeye karşı aşırı hassasiyet ile karakterize bir sendromdur (akt., Kutlu 2018).
Çalışmalarda BKB için çocukluk ya da ergenlik dönemlerinde örseleyici (ihmal ve istismar) yaşantıların oranı oldukça yüksektir.
DSM 5 sınıflandırmasında Borderline Kişilik Bozukluğu tanısı koyabilmek için aşağıdaki 9 kriterden 5’inin ya da daha fazlasının varlığı gereklidir:
- Terk edilmekten kaçınmak için çılgınca çaba gösterme
- Gözünde aşırı büyütme ve yerin dibine sokma uçları arasında giden, tutarsız ve gergin kişiler arası ilişkiler
- Kimlik karmaşası
- Kendine kötülüğü dokunacak en az iki dürtüsellik (para harcama, cinsellik, madde kötüye kullanımı, güvensiz araç kullanma vb.)
- Yineleyici intihar davranışları, girişimleri ya da göz korkutmalar
- Duygulanımda tutarsızlık
- Süreğen bir boşluk duygusu
- Uygunsuz yoğun öfke, öfke denetiminde güçlük
- Zorlanmayla ilintili gelip geçici kuşkucu düşünceler ya da ağır çözülme belirtileri.
Sınır kişilik tanısı alan kişiler; ilişkilerinde, duygu durumunda ve benlik imgesinde sabit kalamaz. Örnek olarak sınır kişilik tanısı almış bireyde diğer insanlara karşı tutumları ve duyguları çok kararsızdır ve bir anda değişebilir. Yani sosyal ilişkilerinde idealleştirdiği bir kişiyi bir anda hiç sevmemeye ve onu kötülemeye başlar. Dürtüsel hareket ederler; kumar, aşırı para harcama, yeme ziyafeti, cinsel kötüye kullanım gibi kendine zarar verici davranışlarda bulunabilir. Hatta intihar etme ve intihar etme boyutunda kendisini jiletleme kendi üzerlerinde sigara söndürme davranışları da olabilir. Aynı zamanda bu bireyler yalnız kalmaktan ve terk edilmekten korkarlar. Bu nedenle sürekli dikkatlerin üzerlerinde olmasını isterler. Ayrıca stres seviyeleri yükseldiği zaman paranoid düşünceler ve disosyatif belirtiler görülebilir. Kimlik kargaşası yaşarlar; net ve bütünlük arz eden benlik duygusu gelişmemiştir; kendi değeri, sadakatleri ve kariyer seçimleri hakkında belirsiz kalmışlardır. Borderline kişilik bozukluğu olan bireyler tam amaçlarına ulaşacakken kendi ayaklarını kaydırabilirler (örneğin tam mezun olacakken okulu bırakmak gibi)
Tedavi ve terapi süreci
Müdahale ne olursa olsun çok az hasta borderline kadar tedaviye karşı koyar. Borderline kişiliklerin diğer insanlarla olan problemleri terapi sürecinde de devam eder. Hasta devamlı bir şekilde terapisti bir idealleştirir bir kötüler. Bu stresli hastalarda düzenli bir görüşme ile gerçek ve gerçek dışı duyguların ayırt edilmesini sağlama, hayatın siyah ve beyazdan ibaret olmadığının fark ettirmeye çalışma terapistin önceliği olmalıdır. Yaşadığı sosyal ilişkilerde kullandıkları savunma mekanizmaların mantığı anlatılmalıdır. Ayrıca belirsizliğe, engellenmelere ve insanlardaki karmaşıklığa dayanabilme becerilerinin geliştirilmesi son derece önemlidir.
Psikolog Özgür KOÇAK
Kaynakça
Kutlu, M., (2018). Borderlıne Kişilik Bozukluğu: Bir Gözden Geçirme. Medeniyet Araştırmaları Dergisi, Cilt: 3 Sayı: 5
Köroğlu, E., Bayraktar, S., (2011). Kişilik Bozuklukları. Ankara: HYB Basım Yayın.
Davison, C., G., Neale, M., J., (2011). Anormal Psikolojisi Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Amerikan Psikiyatri Birliği Ruhsal Bozuklukların Tanısal Ve Sayımsal Elkitabı, Beşinci Baskı (DSM-5), Tanı Ölçütleri Elkitabı’ndan, Çev. Köroğlu E. Hekimler Yayın Birliği, Ankara,2013.
İlginizi çekebilecek diğer yazılarımız:
BEBEKLE İLK TEMAS; İyi Annenin On Özelliği
Kozmik Kahkaha – Vamık D. Volkan
PSİKANALİZ YAZI SERİSİ-FREUD NEDEN ÇOCUKLUK ÇAĞINA İNİYOR?
