ÇOCUĞA SORUMLULUK BİLİNCİ NASIL KAZANDIRILIR?
ÇOCUĞA SORUMLULUK BİLİNCİ NASIL KAZANDIRILIR?
Sorumluluk bireyin topluma uyum sağlaması, üzerine düşen görevleri yerine getirmesi kendine ait bir olayın sonuçlarını üstlenmesi, başkalarının haklarına saygı göstermesi ve kendi davranışının sonuçlarına sahip çıkabilmesidir. Çocuk, yaşına ve fiziksel durumuna uygun sorumluluklar almaya başladığında; kişiliği gelişir, özgüveni artar ve kendi kendine yetebilen özgür bir birey olmaya başlar. Tam aksine çocuk adına kararlar veren, çocuğun her işini kendi yapan aşırı korumacı bir ebeveyn çocuğun bireyselleşmesini ve kişisel gelişimine ket vurur.
Gelişim düzeyine uygun sorumluluklar verilen çocukta: özdenetim, inisiyatif alma, işi bitirmenin verdiği doyum ve organize etme becerisi artar. Çocuğa çok küçük yaşlarda başlayarak, oyuncaklarını toplama, kendi tabağını kaldırması, kirli kıyafetlerini sepete atma, döke saça da olsa kendi yemeğini yeme, ebeveynin sunduğu seçenekler arasından kıyafetlerini seçme gibi motor ve sosyal becerilerini geliştirmeye yönelik fırsatlar verilmelidir. Böylelikle aile içerisinde sosyal hayatın provalarını yapan çocuk, diğerleriyle yaşamanın sorumluluğunu üstlenmeye başlar. Kendi sorumluklarını yüklenen çocuk ebeveynin iş ve düşünme yükünü hafifletir. Böylelikle gelişimini tamamlayan çocuk ve kendine vakit ayırabilen ebeveyn mutlu bir ailenin oluşmasını sağlar.
Sorumluluk nasıl kazandırılır?
- Küçük yaşlarda başlayarak gelişimine uygun sorumluklar verilmeli.
- Verilen işi bir yetişkin gibi yapması değil yaşına uygun yapması beklenilmeli.
- Eksik görüldüğünde hemen elinden alıp doğrusunu yapmak yerine, çocuğa fırsat verilmeli ufak ipuçlarıyla yol gösterilmeli. ( kıyafetlerini ters katlayan bir çocuğa, bu nasıl iş yapmak bırak beceremiyorsun demek yerine, nereden başlaması gerektiğini hatırlatmak. )
- Çocuğun sorumluluk alması desteklemek, eksiklikleri vurgulamak yerine çabasını takdir etmek .
- Çocuk adına düşünmek yerine kendi başına düşünmesi sağlayın.
- Kendi seçimlerini yapması için ortam hazırlayın .( çabuk şunları giy demek yerine, Bu iki kazaktan hangisini giymek isteyeceğini sen seç demek gibi.)
- Çocuğun tüm sorunlarını bir kurtarıcı gibi çözmek yerine kendi sorunlarını çözmesi için fırsat verin . (arkadaş bulmak yerine arkadaş edinebileceği bir gruba yönlendirmek)
- Sorumluluklarının sonuçlarını üstlenmesine izin vermek. (ödevini onun yerine yapmak yerine ödevini bitirmediğinde sonuçlarını görmesi için fırsat vermek. )
- Çocuğun tercihlerinin sizin için önemli olduğunu hissettirin, seçimlerine saygı duyun. Sosyal hayatta seçimlerinin sonuçlarını görmesi için fırsat verin.
- Çocuğun çabalarını kırıcı bir şekilde eleştirmeyin.
- Evde net kurallar olsun, (ödevini kendisi yapması, kıyafetlerini toplaması gibi. ) Bu kurallar ruh halinize ve günün şartlarına göre değişmesin. ( misafir geleceği için çocuğun odasını ebeveynin toplaması gibi.)
- Sabırlı olun, unutmayın her becerinin yeterli tekrara ihtiyacı vardır sadece tekrarlar için fırsat verin.
- Sorumluluk alan çocukların hem özgüveni hem de otokontrolü artar hayatında karşılaşacağı daha büyük sorumluluklara daha kolay uyum sağlar.
- Yapabileceği şeyler için yeterince fırsat verilmeyen çocuklar ebeveynleri tarafından beğenilmediklerini onaylanmadıklarını düşünür ve özgüvenleri zedelenir.
Psikolog Hilal YAYCI KOÇAK
İlginizi çekebilecek diğer yazılarımız:
BEBEKLE İLK TEMAS; İyi Annenin On Özelliği
PSİKANALİZ YAZI SERİSİ-FREUD NEDEN ÇOCUKLUK ÇAĞINA İNİYOR?
