DUYGUSAL YEME NEDİR VE TEDAVİSİ NASILDIR?
DUYGUSAL YEME NEDİR VE TEDAVİSİ NASILDIR?
Nedir?
Duygusal yeme birtakım duygu durumlarına yanıt olarak meydana gelen bir yeme davranışı eğilimi olarak ifade edilmektedir. Normalde anksiyete, kızgınlık, depresyon vb. duygu durumları iştah azalmasına neden olurken duygusal yeme davranışı sergileyen kimseler benzer duygu durumlarında aşırı bir yeme davranışı gösterebilmektedir (Serin, Şanlıer2018 ).Sevilen yiyeceklerin geçici olarak verdiği rahatlama hissi nedeniyle birey kaçmaya çalıştığı duygulardan uzaklaştığını hissedebilir. Ancak açlığın hissedilmediği zamanlarda yemek, midenin genişlemesine ve günlük öğünlerde tüketilen kalorilerin artmasına yol açar. Bu da ciddi bir kilo problemini ve bireyin öz saygısını kaybetme riskini doğurur.
Fiziksel açlık ve duygusal açlık belirtileri birbirinden farklıdır. Fiziksel açlık durumunda bireyin midesinde bir kazınma, burukluk olmakta ve kan şekeri düşebilmektedir. Birey doygunluğa yedikçe ulaşmaktadır. Açlığı giderme davranışı, duygusal yeme davranışı olan bireyden farklıdır. Örneğin birey meyve, sebze vb. gibi enerji içeriği düşük bir besin veya atıştırmalıklarla açlığını giderebilir. Duygusal açlıkta ise tam tersi bir durum söz konusudur. Duygusal açlık aniden başlamakta ve fiziksel belirti vermemektedir. Birey ne bulursa onu yemekte ve daha çok enerji değeri yüksek besinleri tercih etmektedir.Duygusal yeme ardından suçluluk, utanç ve pişmanlık gibi olumsuz duygular getirebilir.
Duygusal yeme davranışında, bireylerin günlük olayları yorumlayış biçimi ve geçmişte sevilme / değerli hissetme gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmış veya karşılanmamış olmasının rolü büyüktür . Erickson’a göreçocuklukta sevilme, değer verilme, onaylanma gibi ihtiyaçların karşılanması sonucunda insan zihni bu yaşantıları daha sonra faydalanılabilecek kaynaklar olarak depolar ve olumsuz yaşam olayları karşısında işlevsel olan çözüm yollarını seçer. Bu gibi duygusal besin kaynaklarından mahrum kalmış kişiler ise olumsuz yaşantılarıyla baş etmek için bir şeyler atıştırmayı seçebilirler. Bu aynı zamanda insanın içindeki duygusal boşluğu doldurmaya yönelik bir çabası olarak yorumlanabilir. Bu konuda yapılmış diğer çalışmalar ise duygusal yemenin öğrenme sonucunda bir alışkanlık haline gelebileceğini göstermektedir.
Tedavi
Duygusal yemeyi doğrudan hedef alan psikoterapi çalışmalarında, bedenimize ve duygularımıza dair farkındalığımızı arttırma amaçlı terapi akımları kullanılır. Örneğin Gestalt ilkelerini temel alan bir terapi çalışmasında yediğimiz şeylerin tadını, kokusunu, midemizin ne kadar açlık hissettiğini ve o an eşlik eden duygularımızı ayırt etmeye yönelik bir çok egzersiz mevcuttur.
Bunun yanında Bilişsel Davranışçı Terapi’ler de düşüncelerimiz, duygularımız ve davranışlarımız arasındaki ilişkiyi anlamamıza yardımcı olmaktadırlar. Duygularının farkına varan, onları gerektiği gibi ifade etmeyi öğrenen bireyler olumsuzluklar karşısında duygularını erteleyip yemek yemeye çalışmak yerine, duygularını sahiplenerek yapıcı çözüm yollarına yönelebilirler.
DUYGUSAL YEME İLE BAŞETMENİN YOLLARI
Farkına varın: Duygusal yemeye iten tetikleyici faktörlerin neler olduğunu, ne gibi durumlarda duygusal yeme ihtiyacının artığının farkında olarak iç görü kazanmaya başlayabilirsiniz.
Kendini izleyin: Duygu ve yeme günlüğü tutun. Günlük olarak yaşadığınız duygu değişimleri ve yaşamınıza yansımasını kaydetmek, resmi daha net ve nesnel bir şekilde görmenizde size çok yardımcı olacaktır.
Harekete geçin: Zor duygularla baş etmek için daha etkili ve daha kalıcı alternatifler üretin. Örneğin olumsuz duyguları bastırmak yerine sağlıklı şekilde ifade etmeye, mutfak yerine spora yönelmek gibi.
Değiştirin: Çevresel birtakım düzenlemelerle işleri biraz daha kolay hale getirmeyi deneyin. Örneğin kalorili, hazır gıdaları yanınızda ve yakınınızda bulundurmayın. Sizi cezbeden pastanelerin önünden geçmeyin ya da alışveriş listeniz dışında sepete başka hiçbir gıdayı atmayın.
Yardım alın: Tüm çabalarınıza rağmen kalıcı bir davranış değişikliği sağlamakta zorlanmış olabilirsiniz. Böyle bir durumda alanında uzman bir ruh sağlığı profesyonelinden yardım almakta tereddüt etmeyin.
Psikolog Hilal YAYCI KOÇAK
KAYNAKÇA
Serin, Y.,Şanlıer, N. Duygusal yeme, besin alımını etkileyen faktörler ve temel hemşirelik yaklaşımları .J PsychiatricNurs 2018;9(2):135-146
Sevinçer MG, Konuk N. Emotionaleating.Journal of MoodDisorders 2013;3:171–8.
Dilbaz N. Duygusal açlık şişmanlatıyor. Available at: http:// www.e-psikiyatri.com/duygusal-aclik-sismanlatiyor-37017. AccessedApr 20, 2015.
medikalakademi.com.tr/
madalyonklinik.com/
İlginizi çekebilecek diğer yazılarımız:
ANKSİYETE BOZUKLUĞU NEDİR? TEDAVİSİ NASILDIR?
