GECE YEME SENDROMU (GYS) NEDİR?

Gece yeme sendromu ilk kez 1955 yılında Stunkard ve arkadaşları tarafından obezitenin sebeplerinden biri olarak tanımlanmıştır. Daha sonraki çalışmalarda gece yeme sendromunun sadece obez bireylerde görülmediği saptanmıştır. GYS, DSM-5 sınıflandırma sisteminde “Tanımlanmış Diğer Bir Beslenme ve Yeme Bozuklukları” içerisinde “Gece Yemek Yeme Bozukluğu” adıyla tanı kriterleri içerisinde yer almaktadır.

Gece yeme sendromunun tanımı

Gece yeme sendromu (GYS), gıda alımının günün sonuna doğru kaydırıldığı, uykuyu bozan sirkadiyen bir ritim bozukluğudur. GYS’nin biyodavranışsal modeline göre, bozukluk, stresle birleştiğinde, serotoninin geri alımının artmasına, dolayısıyla sirkadiyen ritimlerin düzenlenmesine ve tokluğun azalmasına yol açan genetik bir yatkınlığın sonucudur.

Gece yeme sendromunun tanı kriterleri

DSM-5 Gece Yemek Yeme Bozukluğu Tanı Ölçütleri:

• Uykudan uyanarak yemek yeme ya da akşam yemeğinden sonra aşırı yiyecek tüketme ile kendini gösteren, yineleyen gece yemek yeme dönemleri
• Yemek yendiğinin ayırımında olunması ve yemek yendiğinin anımsanması
• Gece yemek yeme, kişinin uyku uyanıklık döngüsündeki değişiklikler ya da yerel toplumsal değerler gibi dış etkenlerle daha iyi açıklanamaz
• Gece yemek yeme, belirgin sıkıntıya ve/veya işlevsellikte azalmaya neden olur
• Düzensiz yeme örüntüsü, tıkınırcasına yeme bozukluğu ya da madde kullanımı da içinde olmak üzere başka ruhsal bozuklukla daha iyi açıklanamaz ve başka bir sağlık durumuna bağlanamaz.

Gece yeme sendromunun nedenleri (Etiyolojisi)

Gece yeme sendromu depresif duygu durum, anksiyete, stres ve problem çözme becerilerindeki yetersizlikleri ile ilişkilidir. Diğer yandan GYS’nin etiyolojisinde, psikiyatrik hastalıklar, obezite, çocukluk çağı obezitesi, yeme bozuklukları ve diyabet gibi faktörlerin tetikleyici olabileceği düşünülmektedir. Aile içerisinde GYS olan bireylerin bulunması da arttıran bir diğer faktördür. Biyodavranış modeline göre stresle birleştiğinde serotoninin geri alımının artmasına (yani, serotonin taşıyıcı bağlanmasının artmasına) yol açan genetik bir yatkınlığın sonucudur.

Gece yeme sendromunun tedavisi

Yapılan çalışmalar, gece yeme sendromu için serotonin gerialım inhibitörleri (SSGI), topiramat, bilișsel davranıșçı terapi, relaksasyon eğitimi ve ışık terapisi gibi farmakolojik ve farmakolojik olmayan tedavi seçenekleri bulunduğunu göstermektedir.

Diğer taraftan gece yeme sendromunun psikolojik özellikleri dikkate alındığında bilişsel davranışçı terapi GYS’nin semptomlarının azaltılmasında etkinliği kanıtlanmış durumdadır.

Bilişsel davranışçı terapinin ilk amacı, sirkadiyen yeme ritmlerindeki gecikmeyi düzeltmek, aynı zamanda hatalı bilişler ile gece yeme ve uyku arasındaki ilişkiyi kesmektir.

BDT’nin temel bileşenleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

• GYS ve sağlıklı yemek yeme hakkında psiko-eğitim,
• Yeme modifikasyonu,
• Gevşeme stratejileri,
• Uyku hijyenini sağlamak,
• Bilişsel yeniden yapılandırma,
• Fiziksel aktivitenin iyileştirilmesi
• Sosyal destek oluşturmak

Telif hakkı bildirimi için tıklayınız

Yararlanılan Kaynaklar ve İleri Okumalar

Stunkard, A. J., Grace, W. J., & Wolff, H. G. (1955). The night-eating syndrome: a pattern of food intake among certain obese patients. The American journal of medicine, 19(1), 78-86.

Köroğlu, E. (2013). Dsm-V: tanı ölçütleri başvuru kitabı. HYB.

Lundgren, J. D., Allison, K. C., O’Reardon, J. P., & Stunkard, A. J. (2008). A descriptive study of non-obese persons with night eating syndrome and a weight-matched comparison group. Eating Behaviors, 9(3), 343-351.

Vander Wal, J. S., Maraldo, T. M., Vercellone, A. C., & Gagne, D. A. (2015). Education, progressive muscle relaxation therapy, and exercise for the treatment of night eating syndrome. A pilot study. Appetite, 89, 136-144.

Allison, K. C., & Stunkard, A. J. (2005). Obesity and eating disorders. Psychiatric Clinics, 28(1), 55-67.

Akcan, G. (2019). Gece yeme sendromunun psikopatoloji çerçevesinde incelenmesi.

Allison, K. C., & Tarves, E. P. (2011). Treatment of night eating syndrome. Psychiatric Clinics, 34(4), 785-796.