MAHŞERİN DÖRT ATLISI
MAHŞERİN DÖRT ATLISI
Yazımızda ilişkileri sonlandıran mahşerin dört atlısından söz edeceğiz. Mahşerin dört atlısı nedir?, İsminin anlamı nerden gelmektedir?, Mahşerin Dört Atlısı olan Eleştiri, Aşağılama, Savunma ve Duvar Örme nedir? Panzehir olarak söylenen çözüm nedir?, gibi sorulara yanıt vermeye çalışacağız.
Mahşerin dört atlısı nedir? (The Four Horsemen)
John Gottman Mahşerin dört atlısını eleştiri, aşağılama, savunma ve duvar örme olarak tanımlamıştır. Dört atlı ilişkilerde iletişim kurmayı engelleyen yapılardır. İlişkilerimizde dört atlıyı tanımlayabilmek, onları ortadan kaldırmak için ve daha sağlıklı, zarar vermeyen stratejilerle değiştirmek için ilk adımdır.
“Mahşerin dört atlısı” anlamı nereden gelmektedir?
John Gottman, Yeni Ahit’te dünyanın sonu geldiğinde ortaya çıkan mahşerin dört atlısına atıf yapmıştır. Fetih, savaş, açlık ve ölüm mahşerin dört atlısıdır. John Gottman dört atlı metaforunu ilişkileri bitiren iletişim tarzlarını tanımlamak için kullanmıştır.
Mahşerin Dört Atlısı:
Eleştiri
Mahşerin dört atlısının ilkidir, muhtemel olarak da en yaygın olarak kullanılanıdır. Birey partnerine yönelik suçlayıcı ve yargılayıcı bir tavırla iletişime geçer. Eleştiriyi kullanan insanlar hissettikleri olumsuz duygular için partnerlerini veya diğer insanları suçlar ve onların hatalarını, açıklarını ararlar.
Eleştiri ve şikayet etmeyi ayırmak gerekmektedir. Eleştiri, bireyin direkt olarak partnerinin kişiliğine, özüne bir saldırıyken; şikayet etmek, ben dilini kullanarak bir olay veya durumdan rahatsız olunduğunu dile getirmektir.
Eleştiri, sen dili kullanarak karşı tarafı aşağılamayı, küçümsemeyi içerebilir. Şikayet etmek ben dili kullanarak partnerin kişiliği veya özüne saldırmadan durumdan rahatsız olduğumuzu ifade etmek için kullanılır.
Eleştirinin panzehri
Eleştirinin panzehri sen dili yerine ben dili kullanarak şikayet etmek, ihtiyaçlarımızı belirtmektir. Ben dili kullanmak saldırmayı ve yargılamayı içermemelidir. Hisler ve ihtiyaçlar konusunu ben dili ile anlatmaktır. Çünkü sen dili partnerin saldırıya uğraması anlamına gelebilir ve partnerimiz kendisini iletişime kapatır. İletişime kapattıktan sonra, kendisini doğal olarak savunmaya geçer. Hal böyle olunca iletişimde aksaklıklar meydana gelir. Eleştiri ilişkide bazı bireyler tarafından çok önemli gibi gözükmese de diğer atlıların önünü açtığı için önemlidir.
Eleştirinin panzehri yumuşak bir başlangıç yaparak durumdan şikayet etmektir. Yumuşak başlangıç ise şu şekilde formüle edilebilir: “böyle yaptığında …. hissediyorum, şöyle olmasına ihtiyacım var”
Eleştiriye örnek: “Hep böyle yapıyorsun, hiç beni dinlemiyorsun.”
Yumuşak başlangıç: “Beni dinlemediğinde üzülüyorum, beni dinlemene, anlamana ihtiyacım var.”
Duygulardan bahsetmek partnerler için zor olabilir. Bu zorluğa rağmen duyguların ifade edilmesi aradaki bağın kuvvetlenmesini sağlar. Eleştiri bir saldırıdır ve bir takım olduğunuzu düşündüğünüzde takım arkadaşlarının birbirlerine saldırmaları, birbirlerine yardım etmemeleri ilişkiyi sonlandırmaya neden olabilir. Takımdaki bireyler birbirlerine yardım eder, ihtiyaçlarını karşılar, destek olur ve güven verir.
Aşağılama
Mahşerin dört atlısının en yıkıcısı aşağılamadır. Partnerlerin birbirini aşağıladığı ilişkilerin ömrü oldukça kısadır. Aşağılayarak iletişim kurmak, sözlü olduğu gibi beden dili ile de olabilir. Alay etme, isim takma, sözleri düzeltme göz devirme, saygısızca davranma ve saldırgan mizah aşağılama türleridir. Aşağılama boşanmaların en büyük sebebidir ancak baş edilemez değildir.
Basitçe aşağılama: “Ben senden üstünüm, sen aşağıdasın.” demektir.
Aşağılamanın panzehri
Aşağılamanın birden fazla panzehri vardır. İlki aşağılamada olduğu gibi yumuşak başlangıç yaparak şikayet etmektir. İkinci panzehir ise güçlü ilişki evinin “Sevgi ve Hayranlığı Paylaşın” olan 2. kattır. Partnerler birbirlerinde olan beğenileri, birbirlerine hangi konuda hayranlık duydukları konusunda paylaşımlarını dile getirmeleri güçlü bir ilişkinin adımlarındandır. Partnerlerin birbirlerinin hatalarını daha az araması ve sevgi ve ilgilerini paylaşması ilişkiyi kuvvetlendirmektedir.
Aşağılamanın panzehrinde saygılı bir şekilde talep, saygılı olma, üstünlük kurmama duyguları ifade etme ve takdir etme mevcut olmalıdır.
Savunma
Üçüncü atlı savunma aslında birinci atlı olan eleştiriye bir yanıt olarak ortaya çıkar. Birey partnerinin söylediği eleştiriye karşın kendini savunmaya geçer. Savunma çatışmayı dindirmez aksine alevlendirir. Savunma da bir nevi saldırma biçimidir. Ve yumuşak başlangıca karşı dahi ortaya çıkabilir. Savunma “suç bende değil sende” demenin bir yoludur. Savunma şikayet etme, bahane bulma karşı şikayette bulunma şeklinde ortaya çıkabilir.
Savunmanın panzehri
Stres veya saldırı altındayken kendimizi savunmak her ne kadar mantıklı görünse de çatışmayı yönetmemize izin vermeyebilir. Savunmanın panzehri probleme dair sorumluluk almaktır. Sorumluluk almak çatışmayı yönetmemize ve partnerimize anlaşıldıklarını göstermemize olanak sağlar.
Duvar örme
Dördüncü atlı olan duvar örme aslında ikinci atlı olan aşağılamaya bir yanıt olarak ortaya çıkar. Aslında duvar örme diğer üç atlı meydana geldikten sonra en son olarak ortaya çıkar. Duvar örme partnerlerden birinin çatışmadan tamamıyla çekilmesi, sessiz kalması, tepki ve yanıt vermemesi ile oluşmaktadır. Duvar örme genellikle fizyolojik tepkiler üst düzeydedir. Kalp atışları artar, stres hormonları ortaya çıkar. Ve savaş ya da kaç tepkisine neden olacak duygusal baskı hissederler. Duvar örme hem gerçek hem de mecaz anlamda kullanılmış gibidir. Çünkü partnerle araya duvar örüldüğünde iletişim tamamen kesilir. Duvar ören partner karşı tarafa geri bildirim ve yanıt vermez, sesini kısar, arkasını döner, kaçınmak için manevralar yapar veya bir şeylerle meşgul olmaya çalışırlar.
Duvar örmenin panzehri
Duvar örmenin panzehri mola almaktır. Mola almayı yapmak bireyler için zor olabilir. Çatışma esnasında kendinizi duvar ördüğünüzü düşündüğünüz an nötr bir işaretle mola isteyip uzaklaşmak duvar örmeyle ilgili fizyolojik tepkilerin azalmasını beklemektir. Mola vermek 20 dakika kadar sürebilir. 20 dakika fizyolojik belirtilerin yok olması için ideal bir süredir. Mola verdiğinizde partnerinizle ilgili kendinizi doldurmak yerine kendinizi huzurlu bir yerde hayal ederek nefes ve gevşeme egzersizi yapabilirsiniz.
Kendi kendimize sakinleşmeyi öğrenmek sadece partnerimizle olan ilişkilerde değil diğer ilişkilerimizde de işimize yarar. Sakinleşmeyi bilmek bize büyük bir iyilik hali sağlar. Hem kendi hem de partnerimizin ruh sağlığı ilişkinin sağlığını da etkiler. Ayrıca mahşerin dört atlısı metaforundaki iletişim hataları fizyolojik olarak da bizi etkilemektedir. Bu nedenle kendimize fizyolojik olarak iyi bakmak yani spor yapmak, iyi beslenmek, düzenli uyku vb. durumlar sağlıklı hissetmemize vesile olur ve kendimizi daha iyi hissederiz.
Son söz olarak;
Mahşerin dört atlısından panzehirlerini kullanarak uzak durmak kendimizin, partnerimizin ve ilişkimizin sağlığını olumlu yönde etkiler. Sağlıkla ve iletişimle kalın.
Yararlanılan kaynaklar
The Gottman Institute. (2022). Blog. 2 Mart 2022 tarihinde https://www.gottman.com/blog/ adresinden erişildi.
İlginizi çekebilecek diğer yazılarımız:
SOSYAL MEDYANIN BENLİĞİ YOK EDİŞİ
BOŞ SANDALYE VE ÇİFT SANDALYE TEKNİĞİ
OTOMATİK DÜŞÜNCELERLE BAŞ ETME YÖNTEMLERİ
