MINDFULNESS (BİLİNÇLİ FARKINDALIK) NEDİR? NEDEN VE NASIL YAPILIR?
MINDFULNESS (BİLİNÇLİ FARKINDALIK) NEDİR? NEDEN VE NASIL YAPILIR?
Bilinçli farkındalığın dünyada tanınmasında önemli bir rol oynayan Jon Kabat-Zinn bu kavramı şöyle açıklamaktadır; “özel bir şekilde dikkat vermektir: maksatlı olarak, şimdiki zamanda ve yargısızca.” Aslında mindfulness kavramı yeni bir kavram değildir. Doğu meditasyon geleneğinde asırlardır kullanılan bir teknik. Çoğu dini inanış tarafından binlerce yıl ele alınmış. Psikoterapide ise şimdi ve burada tekniği ile benzerlik göstermekte ve çoğu psikoterapi geleneğinde kullanılmaktadır.
Bilinçli farkındalığın en yaygın tanımı ise: “şimdiki an’a maksatlı bir şekilde kabullenici ve yargılayıcı olmayan bir tavırla dikkat etmek, şu an’da olmak, şu an’ın farkına varmak.” şeklindedir.
Germer’e (akt. Ülev, 2014) göre, bilinçli farkındalık anlarının ortak özellikleri vardır. Bunlar:
- Kavramsal değildir. Düşünce süreçlerimizdeki yorumlar olmadan farkında olmaktır.
- Ana odaklıdır. Bilinçli farkındalık daima şu andadır. Deneyimlerimiz hakkındaki düşüncelerimiz şu andan kopuktur.
- Yargılayıcı değildir. Eğer deneyimlerimizin olduğundan farklı olmasını istiyorsak bilinçli farkındalık rahat bir şekilde oluşmaz.
- Amaçlıdır. Bilinçli farkındalık daima dikkati bir yere yönlendirmeye dair bir amaç içerir. Dikkati tekrar şimdiki ana çevirmek, zaman içinde bilinçli farkındalığı sürekli hale getirir.
- Katılımcı gözlemini gerektirir. Bilinçli farkındalık şahitliktir. Beden ve zihni daha yakından deneyimlemektir.
- Sözel değildir. Bilinçli farkındalık kelimelerin egemenliği altında değildir. Çünkü kelimeler zihinde doğmadan önce bilinçli farkındalık oluşur.
- Keşfe dayalıdır. Daima algının, algılanması daha güç olan seviyelerini keşfetmektir.
- Özgürleştiricidir. Bilinçli farkındalığın her anı şartlanılan acıdan özgürleşmeyi sağlar.
Neden ve Nasıl yapılır?
Öz-anlayış, kişinin yaşadığı sıkıntılardan kaçınmadan onlarla temas halinde olması, acılarına, yetersizliklerine ve başarısızlıklarına karşı yargılayıcı olmayan bir anlayış geliştirmiş olması ve bunları insan deneyiminin bir parçası olarak görebilmesidir. Bilinçli farkındalık öz-anlayışın bir bileşenidir ve birey acı verici deneyimle karşılaştığında kendine-şefkat, ortak paydaşım ve bilinçli farkındalık olmak üzere öz-anlayışın üç bileşeni ortaya çıkmaktadır. Bilinçli farkındalığın artması sevgi, şefkat ve affedicilik duygularını besleyerek kişinin öz-anlayış seviyesinde bir artış sağlar ve böylece kişi olumsuz duygu durumlarından daha az etkilenir hale gelir (akt. Ülev, 2014).
Bilinçli farkındalık pratikleri, rahat bir koltuğa oturup nefes almaya odaklanarak başlar. Nefes alma sırasında o an hissedilerek ve deneyimleyerek odak noktası haline getirilir. (Bkz: Nefes ve Gevşeme Egzersizleri) Bu pratik, bilinçli farkındalık eğitiminde merkezi oluşturmaktadır ve yetişkinlerde veya çocuklarda kişisel farkındalığı, öz denetimi arttırmak ve stresi azaltıp ortadan kaldırmak niyetiyle yapılır.(akt. Demir, 2014)
Psikolog Özgür KOÇAK
Kaynaklar
Ülev, E. (2014). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık düzeyi ile stresle başa çıkma tarzının depresyon, kaygı ve stres belirtileriyle ilişkisi.
Çarmıklı, Z. (2019). Pembe Fili Düşünme.İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Demir, V. (2014). Bilinçli Farkındalık Temelli Hazırlanan Eğitim Programının Bireylerin Depresyon Ve Stres Düzeyleri Üzerine Etkisi.
İlginizi çekebilecek diğer yazılarımız:
