OKB (OBSESİF KOMPOLSİF BOZUKLUK) NEDİR VE TEDAVİSİ NASILDIR?
OKB (OBSESİF KOMPOLSİF BOZUKLUK) NEDİR VE TEDAVİSİ NASILDIR?
Neler Takıntıdır?
Zihninizden geçen kelimeler, kuşku da içerirler örneğin: “ya….. ise”, “…….yaptım mı?”
Zihinsel görüntüler zihninizde aniden beliren bir resim gibi
Dürtüler, ya da bir şeyi yapmak için ani şiddetli arzu
Takıntılar zihninize davetsiz olarak girerler ve istenmez, uygunsuz ve sıkıntı vericidirler. Takıntı dikkatinizi ele geçirdikten sonra başka bir şey düşünmek çok zordur. Takıntılar: kişiliğinize, ahlaki değerlerinize ideallerinize ve hedeflerinize uygun olmayan içerikte fikirler barındırma eğilimindedir. Takıntı kelimesi burada istenmeyen hoş karşılanmayan kişinin kontrolü dışında tekrar eden ve hoş olmayan konular hakkındaki düşüncelerdir.
Düşünceleriniz takıntı mı?
- Zorlayıcı karakterdedirler.
- İstenmezler
- Direnç içerirler
- Kontrol edilemezler
- Benliğe yabancıdırlar.
Yapılan çalışmalarda takıntı problemi olmayan kişilerle OKB’li kişilerinkiyle tamamıyla aynı tipte istenmeyen düşüncelere sahip olduğunu göstermektedir.
Salkovis (1985) takıntıların halihazırdaki endişelerden türediğini söylemiştir. Bu hipotezi sınayan araştırmalar bunu doğrulamıştır.
“Normal” takıntı ile Okb’deki takıntılar arasındaki fark
En temel fark OKB’li kişiler daha çok sayıda takıntı bildiriler ve bu takıntılar oldukça yoğundur. “Normal” takıntıların aşırı ve problemli takıntılara dönüşmesinde rol oynayan bir çok psikolojik süreç vardır.
Zorlantılar ve Nötrleştirme
Zorlantı ve nötrleştirme takıntınız sonucunda hissettiğiniz sıkıntıyı azaltmak için gerçekleştirdiğiniz herhangi bir zihinsel ve fiziksel eylemdir. Bunlara örnek olarak: sayma ritüelleri, onay alma ihtiyacı biriktirme davranışı simetri ve kesinlik hassasiyeti.
Bir davranışın zorlantı veya nötrleştirme davranışı olması için aşağıdaki dört özelliğe sahip olması gerekir.
- Tepki kasıtlı, tekrarlayan ve aşırı
- Yapmak için şiddetli istek duymak
- Kontrol kaybı hissi
- Tepki olumsuz hisler ya da sonuçlarla mücadele etmek için gerçekleştirilir.
İlaç tedavisi ve OKB
Takıntı ve zorlantılarınız için ilaç tedavisi almayı düşünüyorsanız, öncelikle hekime danışmanız gerekmektedir. Tedavi yaklaşımlarının çoğunda ilaç tedavi ile uyumludur. Ancak OKB’yi iyileştiren sihirli bir ilaç yoktur. İlaç takıntıların sıklığını ve bunlardan kaynaklanan stresi azaltmakta yardımcı olur. İlaç tedavisinin davranışların ortaya çıkmasını engelleyen ya da belirli bir davranışın gerçekleştirilmesini durdurmaya yardımcı olan beyin bölgelerindeki anormal hareketleri düzeltmekte işe yaradığı görülmüştür. Ancak herkes ilaç tedavisinden yarar görmeyebilir ilacın kesilmesi ile beraber ilacın etkileri çok uzun süre devam etmez. Bununla beraber bilişsel davranışçı terapi ile elde edilen kazanımlar, takıntılarla baş etmeyi öğretecek beceriler daha uzun sürelidir.
Bilişsel Davranışçı Terapi ve OKB
Bilişsel Davranışçı Terapi Takıntı problemleri ile baş etmede en başarılı yaklaşımlardan kabul edilir. BDT’nin temel varsayımı düşüncelerin duygular ile bağlantılı olduğudur. Yani duygularımızı değiştiremememize rağmen bu duyguların bağlantılı olduğu düşünceleri irdeleyebilir bakış açımızı değiştirebiliriz.
Aynı düşünce, farklı tepki
Birçok kişinin takıntılı düşünceleri vardır fakat pek az insanın hayatını devam ettiremeyecek kadar etki etmektedir.OKB’si olan insanlar bu tarz düşünceleri zihinlerinden uzaklaştırmakta güçlük çekerler.
BDT ne yapar?
BDT takıntılı düşüncenin size ne anlam ifade ettiğine ve sizin o düşünceye olan davranışsal tepkinize odaklanır. Örneğin şiddet uygulaması içeren bir düşüncenizin karakterinizde katil özellikleri barındırdığınız anlamına gelmediğini fark ettiğinizde söz konusu düşünceden daha az korkar hale geleceksiniz.
Davranışsal boyut
BDT’nin takıntı ve zorlantılar için başlıca bileşeni tepki vermeyi önleyerek yüzleşme olarak bilinir. Bu yöntem bir yandan zorlantıları nötrleştirmeleri, kaçınmayı, düşünce kontrol stratejilerini engellerken bir yandan da takıntıya maruz kalmanızı içerir. Örneğin örümcekten korkan birisinin aynı odada örümceklerle baş başa bırakılması ile beraber örümcekleri tanıyarak tehdit oluşturmadığını görmesi ve daha az korkması gibi OKB ye bağlı takıntılarla da yüzleşme örümceklerle aynı odaya bırakarak takıntı ve zorlantılarımızından daha az korkmamızı sağlayacaktır.
Son olarak OKB’nizin üstesinden gelebilmeniz için takıntılarınız, zorlantılarınız, nötleştirme, düşünce kontrolü ve kaçınmanızla ve aynı zamanda takıntılarınızın anlamını yorumlamada farklı yollarla ilgili kapsamlı bir anlayışa sahip olmanız çok önemlidir.
Psikolog Özgür KOÇAK
Kaynak
Purdon C., Clark D., Takıntılarla Başa Çıkma, Psikonet Yayınları, 16. Basım, İstanbul, 2018.
İlginizi çekebilecek diğer yazılarımız:
ANKSİYETE BOZUKLUĞU NEDİR? TEDAVİSİ NASILDIR?
Yaygın Kaygı Bozukluğu Çalışma Kitabı
