PSİKOLOG, PSİKOLOJİK DANIŞMAN, PSİKİYATRİ ve DİĞER MESLEKLER

Psikolog, klinik psikolog, psikoterapist, hipnoterapist, psikolojik danışman, dil-konuşma terapisti, ergoterapist sosyal hizmet, psikiyatri ve pedagog unvanları.

Psikolog

YÖK tarafından kabul edilen yurtiçi psikoloji lisans programları ile denkliği YÖK tarafından kabul edilen yurtdışı psikoloji lisans programlarından lisans derecesi ile mezun olan kişiler, psikolog unvanı kullanma hakkı taşımaktadır. Psikologlar, bireyin bireysel ve toplumsal tutum, davranış, düşünme ve duygu durumlarını inceleyen; davranışın ve zihinsel süreçlerin bilimsel tanım ve açıklamalarını temel alan meslek mensuplarıdır. [1]

Klinik psikolog

Ulusal mevzuata göre (a) psikoloji veya PDR lisans mezunu olup klinik psikoloji alanında yüksek lisans derecesi alanlar ile (b) diğer lisans programlarından mezun olup klinik psikoloji alanında hem yüksek lisans hem de doktora derecesini (iki düzeyi eksiksiz) alanlar “klinik psikolog” unvanı kullanabilir. “Klinik psikolog” unvanı, bir kişiye “psikolog, uzman psikolog, psikoterapist” vb. unvanları kullanma hakkı tanımaz. [1]

Psikoterapist

Psikolojinin klinik uygulamalarında veya psikiyatride bilimsel yeterliğin yanı sıra uygun terapi eğitimleri ve süpervizyon süreçlerini tamamlayarak terapi uygulama yeterliği kazanan bireyler tarafından kullanılabilecek bir unvandır. Bu anlamda her klinik psikolog için terapi uygulamada yeterliğe sahip olduğu sonucunun çıkarılamayacağı açıktır. [1]

Hipnoterapist

Hipnoterapist adında akademik/bilimsel bir uzmanlık alanı veya unvan bulunmamaktadır. Hipnoz, mevzuatta yetkilendirilen kişilerin uzmanlık alanları içinde gerekli hallerde kullanabildikleri bir terapi tekniğidir ve bu tekniği kullanma yetkisi, hipnoz ve hipnoterapi eğitimi almış tabipler, diş tabipleri ve klinik psikologlara yalnızca terapi amacıyla tanınmıştır. Öte yandan yurdumuzda, Sağlık Bakanlığı tarafından bir düzenleme yapılıncaya kadar “muayenehanelerde ve diğer sağlık kuruluşlarında hipnoz uygulaması yapıldığının tabela, kartvizit ile basılı ve elektronik ortam materyalinde tanıtımın yapılmasının uygun olmadığına” karar verilmiştir. [1]

Rehber Öğretmen/Psikolojik Danışman

“Eğitim kurumlarında rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini sunan, okul rehberlik ve psikolojik danışma programının uygulanması ve koordinasyonunun sağlanmasında program sorumlusu olarak görev alan, rehberlik ve araştırma merkezlerinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini sunan personeli; psikolojik danışman ise üniversitelerin eğitimde psikolojik hizmetler, rehberlik ve psikolojik danışmanlık ile psikolojik danışma ve rehberlik veya bu alana denk kabul edilen programlardan en az lisans düzeyinde eğitim almış personeli,” olarak tanımlanmaktadır. [2]

Dil ve Konuşma Terapisti

İletişim, dil, konuşma, ses ve yutma süreçlerinin gelişimi ve bozukluklarının önlenmesini, tanılanmasını, değerlendirilmesini, rehabilitasyonunu ve dil ve konuşma terapisi alanının bilimsel araştırmaları ile ilgilenen; sağlıklı, hasta veya engelli bireylerin yaşam kalitelerinin artırılmasını hedefleyen sağlık meslek elemanıdır. Dil ve konuşma terapisi tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de kendi otonomisi olan yasal ve özgün bir meslektir. Ülkemizde Dil ve Konuşma Terapisi mesleği 6 Nisan 2011 tarih ve 6225 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 9 maddesi ile 11/4/1928 tarihli ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanuna eklenen Ek Madde 13 (d) bendi ile yasal zeminde sağlık meslek mensubu olarak tanımlanmıştır. [3]

Ergoterapist

Ergoterapi, her yaştan  bireyin  yaşam rolleri ve bu rollerin gereği görev ve aktiviteleri  ( oküpasyonlar) yapabilirliğini sağlamak yolu ile iyi olmayı, sağlığı ve topluma katılımı geliştiren bir meslektir. Farklı yaş, kültür, cinsiyet  ve  bireyin yapmak istedikleri,  annelik, eş, öğretmen, öğrenci, kardeş, çocuk olmak gibi farklı roller üstlenmemize yol açar. Bu rolleri gerçekleştirebilmek için giyinmek, yemek yemek ve/veya yapmak, zamanı kullanmak gibi çeşitli işleri yeterli bir şekilde yapabilmemiz gerekir. Ergoterapistler, kişilerin günlük yaşamda istedikleri, ihtiyaç duydukları ve yapmayı seçtikleri oküpasyonlara ve aktivitelere  katılımlarını sağlamak, fonksiyonu, kapasiteyi ve katılımı iyileştirmek için aktiviteleri ve fiziksel ve sosyal ortamları uyarlayarak, günlük işleri yapmanın yeni yollarını keşfederler. Aktivitelerin terapi amacı ile kullanılması için ergoterapistler, aktivite yapısı, kültürel, psikososyal, fiziksel ve çevresel bağlamları dikkate alıp, önleme ve tedavi stratejileri oluştururlar. [4]

Sosyal Hizmet/Sosyal Hizmet Uzmanı/Sosyal Çalışmacı

Sosyal değişimi ve gelişimi, sosyal bütünleşmeyi, insanların güçlendirilmesini ve özgürleşmelerini destekleyen uygulama temelli bir meslek ve akademik disiplindir. Sosyal hizmet, sosyal adalet, insan hakları, ortak sorumluluk ve farklılıklara saygı ilkelerini merkeze alır. Sosyal hizmet teorileri, beşeri bilimler, sosyal bilimler ve yerel bilgi ile desteklenen sosyal hizmet, yaşam zorluklarıyla mücadele etmek ve iyilik halini geliştirmek için insanlarla ve yapılarla çalışır. Sosyal hizmetin bu tanımı ulusal ve/veya bölgesel düzeylerde geliştirilebilir. [5]

Ruh Sağlığı alanında hizmet vermek için özel eğitim almış sosyal hizmet uzmanıdır. Hastalara barınma, gündelik yaşam, eğitim alanlarında destek olurlar. Psikiyatri hastalarının sosyal sorunların çözümü aşamasında psikiyatri hekimi sorumluluğunda görev alırlar. Psikiyatrik hastalıkların tanı ve tedavi aşamalarında tek başlarına yer alamazlar. Sosyal hizmet uzmanları bilimsel geçerliliği kabul edilmiş uluslararası tanınırlılığı olan standardize eğitim aldıklarını belgelendirdikleri takdirde ilgili alanda bazı terapi yaklaşımlarını psikiyatri hekimi sorumluluğunda uygulayabilirler. [6]

Psikiyatri

Ruhsal rahatsızlıkların önlenmesi, tanınması, tedavi edilmesinde ve rehabilitasyonunda çalışan tıp fakültesi mezunu psikiyatri uzmanlık eğitimini tamamlamış hekimdir. Psikiyatri hekimi, 6 yıllık tıp fakültesinden mezun olmuş ve ondan sonra 4-5 yıl psikiyatri ihtisası yapmış hekimlere denir. Böylece aldığı eğitimle insanın hem genel tıbbi hastalıklar hakkında bilgi sahibi olan hem de ruhsal yapısını değerlendirme tanı koyma, ayırıcı tanı yapma ve tedavi etme bilgisi ve yetkisine sahip olan kişidir. Psikiyatri hekimi klinik karar verici olarak ruh sağlığı ekibi içinde koordinasyonu sağlamaktadır. Psikiyatrik hizmetin kaliteli olarak verilebilmesi için başvuru, değerlendirme, tedavi, diğer birimlere yönlendirme ve tedaviyi sonlandırma, izlem ve rehabilitasyon aşamaları tanımlanmıştır. Tıbbi süreçleri değerlendirerek psikiyatrik tablolara ilişkin ayırıcı tanı yapmak, tanı koymak, tedaviyi planlamak, ilaç ve diğer tedavi yöntemlerinin yanı sıra, uygun görülen psikoterapiyi uygulamak ve/veya yönlendirmek psikiyatri uzmanlarının sorumluluğu ve yetkisi içindedir. [6]

Pedagog

Türk dil kurumuna göre anlamı “eğitim bilimci”dir. Pedagog unvanı 1982 yılında kapatılan pedagoji bölümü tarafından verilmekteydi.

Günümüzde pedagog unvanı YÖK 2011 tarihli adalet bakanlığına sunduğu görüş yazısında Psikolojik Danışma ve Rehberlik mezunları ile 2007 de kapatılan ve halen mezun vermeyen Eğitim programı ve geliştirme mezunlarıdır. [7]

Mevcut durumda Adalet Bakanlığı, Psikolojik Danışma ve Rehberlik mezunlarını pedagog unvanıyla istihdam etmektedir.

Yararlanılan kaynaklar ve ileri okumalar

[1] http://www.psikolog.org.tr/tr/kurumsal/sikca-sorulan-sorular-x716/

[2] https://pdr.org.tr/kurum-kurulus-pdr-mevzuatlari/

[3] https://www.dktd.org/tr/files/download/p1e8tpiusl15n41h7pq2n1ib35u34.pdf

[4] https://www.ergoterapidernegi.org/copy-of-hakk%C4%B1nda

[5] http://www.shy.hacettepe.edu.tr/tr/menu/tanitim-213

[6] https://psikiyatri.org.tr/halka-yonelik/6/ruh-sagligi-calisanlari-gorev-tanimlamasi

[7] https://pdr.org.tr/2022/01/04/pedagog-unvani-ile-ilgili-kamuoyuna-duyuru/