ROBERT PLUTCHİK’İN DUYGU ÇEMBERİ KAVRAMI
ROBERT PLUTCHİK’İN DUYGU ÇEMBERİ KAVRAMI
Robert Plutchik’in Duygu Çemberi Kavramı isimli yazımızda; Duygu nedir?, Kaç çeşit duygumuz vardır?, 8 temel duygu nedir?, Duygularımızın amacı var mıdır?, Robert Plutchik’in Duygu Çemberi nedir? Duyguların Kombinasyonları var mıdır?, Karşıt duygular nedir?, Gibi sorulara yanıt vermeye çalışacağız.
Duygu nedir?
Tdk tanımında duygu: “Belirli nesne, olay veya bireylerin insanın iç dünyasında uyandırdığı izlenim.” Olarak tanımlanmaktadır. Plutchik’e göre duygu; his, davranış, itici kuvvet, fizyolojik değişikler ve kontrol etme gibi ögelerden oluşuyor. Duygunun belirlenmesi ve ölçülmesi zor bir durumdur.
Kaç çeşit duygumuz vardır?
Plutchik’e göre 8 temel duygumuz vardır. Robert Plutchik Duygu çemberi ismini verdiği teorisinde bunları konumlandırmıştır.
- Üzüntü,
- Şaşkınlık,
- Korku,
- Güven,
- Sevinç,
- Beklenti,
- Tiksinme
- Öfke
Duygularımızın amacı var mıdır?
Her duygumuzun bir amacı vardır. 8 temel duygumuzun amaçları şunlardır:
Üzüntü: güçsüz veya yetersiz bulduğumuz durumda harekete geçmemizi sevdiklerimizle bağlantı kurmamızı sağlar.
Şaşkınlık: dikkatimizi yeni durumlara yoğunlaştırmamızı, o anki ana odaklanmamızı sağlar.
Korku: tehlikeden korunmamıza yardımcı olur. Korkunun temel işlevi hayatta kalmamızı sağlamaktır.
Güven: diğer insanlar ile bağlantı kurmamızı, ilişki kurmamızı sosyal ilişkiler geliştirmemizi sağlar.
Mutluluk: bizi motive eden, harekete geçiren, bizim için neyim önemli olduğunu anlamamızı sağlar.
Beklenti: ileriye bakmamızı ve plan yapmamızı sağlar.
Tiksinme: sağlıksız olanı reddetmemizi sağlar.
Öfke: Can sıkıcı durumlarla baş etmek için kişinin ihtiyaç duyduğu kaynakları sağlar.
Duyguların Kombinasyonları var mıdır?
Duygular genellikle karmaşık yapıdadır ve bir duygu aslında iki ya da daha fazla duygunun bir araya gelmesiyle oluşabilir. Robert Plutchik’in duygu kombinasyonlarının bazıları ise şunlardır:
Optimizm: Beklenti ve Sevinç duygularının kombinasyonu ile oluşuyor.
Agresiflik: Beklenti ve Öfke duygularının kombinasyonu ile oluşuyor.
Aşk: Sevinç ve Güven duygularının kombinasyonu ile oluşuyor.
Teslimiyet: Güven ve Korku duygularının kombinasyonu ile oluşuyor.
Küçümseme: Öfke ve Tiksinme duygularının kombinasyonu ile oluşuyor.
Pişmanlık: Tiksinme ve Üzüntü duygularının kombinasyonu ile oluşuyor.
Kınama: Şaşkınlık ve Üzüntü duygularının kombinasyonu ile oluşuyor.
Haşmet: Şaşkınlık ve Korku duygularının kombinasyonu ile oluşuyor.
Karşıt duygular nedir?
Duygu çemberine göz attığımızda birbirinin ucunda bulunan duygular birbirine zıt duygulardır.
Sevincinin zıt kutbu üzüntüdür.
Korkunun zıt kutbu öfkedir.
Beklentinin zıt kutbu şaşkınlıktır.
Tiksinmenin zıt kutbu ise güvendir.
Robert Plutchik’in Duygu Çemberini nasıl yorumlayabiliriz?
Renk: 8 temel duygu ayrı ayrı renklendirilmiştir.
Yoğunluğu: Bu renkler koyulaştıkça duygunun yoğunluğunu açıldıkça duygunun hafifliğini gösterir.
Koni halinde yorumlanması: duyguların yoğunlaştıkça belirginleştiğini, duyguların hafifledikçe ise birbirinden ayırt edilmesinin zorlaştığı yorumu yapılabilir.
Psikolog Özgür KOÇAK
İlginizi çekebilecek diğer yazılarımız:
PANİK ATAK VE PANİK BOZUKLUK NEDİR?
ANKSİYETE BOZUKLUĞU NEDİR? TEDAVİSİ NASILDIR?
