STERNBERG AŞK ÜÇGENİ KURAMI
STERNBERG AŞK ÜÇGENİ KURAMI
“Sternberg Aşk Üçgeni Kuramı” isimli yazımızda kuramda geçen yakınlık (samimiyet), bağlılık (angajman) ve tutku terimleri nedir, aşk çeşitleri nelerdir, gibi sorulara yanıt vermeye çalışacağız.
1986 yılında Sternberg tarafından geliştirilen Aşk Üçgeni Kuramında samimiyet, bağlılık ve tutku terimlerinin her birini üçgenin bir köşesine yerleştirilir. Ve bu terimlerin bileşenlerinden oluşan aşk çeşitlerini tanımlamaya çalışılmıştır.
Bu teoriye göre aşk; yakınlık, bağlılık ve tutku durumlarının farklı kombinasyonlarıyla farklı boyutlara ayrılıyor.
Yakınlık (Samimiyet) nedir?
İki kişiyi birbirine bağlayan ve kaynaştıran duygusal bağların gücüdür. İçtenlik, samimiyet ve duygularını ifade edebilmeyle ilgilidir. Yakınlık cinsler arası olabileceği gibi aynı cinsiyete sahip iki kişi arasında da gerçekleşebilir.
Tutku nedir?
İki kişinin birbirine karşı duyduğu güçlü fiziksel ve cinsel çekimi tanımlar. Bunların yanı sıra romantikliği, bağlanmayı ve kendini gerçekleştirme arzularını da kapsar.
Bağlılık (Angajman) nedir?
Kişilerin aralarındaki ilişkiye kendilerini vermelerini, ilişki hakkında sorumluluk almalarını ve ilişkiyi sürdürme kararlılıklarını ifade etmektedir. Bağlılık iki tür olarak karşımıza çıkar:
Birinci olarak kısa vadede diğerini sevme kararını ve hissedilen aşkın bilincine varmayı;
İkincisi ise ilişkiyi uzun vadede sürdürme kararlığını ifade eder.
Bu iki tür birlikte var olabileceği gibi yan yana olmayabilir. Örneğin, aşık olmakla birlikte uzun vadeli bir ilişki olmayabilir ya da uzun vadeli bir ilişkide aşk hissedilmeyebilir.
Bu kuramda aşkın yokluğundan mükemmel aşka kadar 8 duygusal durum tanımlanmıştır.
Hoşlanma: Sadece samimiyet bileşeninden oluşur. Kişiler birbirlerine yakınlık duyar ancak bağlılık ve fiziksel çekim yoktur.
Romantik aşk: Tutku ve samimiyet bileşeninden oluşur. İlişkinin sorumluluğunu alınmamıştır. Yani herhangi bir bağlılık yoktur.
Arkadaşça aşk: Samimiyet ve bağlılık bileşeninden oluşur. Uzun süreli evlilikler buna örnek gösterilebilir.
Delice (Tutkulu) aşk: Sadece tutku bileşeninden oluşur. İlk görüşte aşk olarak tanımlanabilir. Sadece fiziksel çekim etkisi ile hormanal değişikliklerin olduğu aşktır. Diğer iki bileşen devreye girmediği sürece kısa sürede sonlanır.
Aptalca aşk: Tutku ve bağlılık bileşeninden oluşur. Yakınlık öğesini içermemesinden dolayı tutku öğesinin zamanla azalması ile ilişki bitme noktasına gelebilir. Filmlerde görülen aşk türüdür.
Boş aşk: Sadece bağlılık bileşeninden oluşur. Uzun süreli ilişkilerde tutku ve yakınlık öğesinin kaybolması ile meydana gelir. Ya da ilişkinin başında sevmeye başladığını hissetmesi ve karar vermesi ile görülen aşk türüdür.
Mükemmel aşk: Samimiyet, tutku ve bağlılık bileşenlerinden oluşur. İdeal olan aşk türüdür. Bütün öğeleri barındırır.
Aşksız durum: hiçbir bileşenin olmaması durumudur.
Psikolog Özgür KOÇAK
Yararlanılan kaynaklar
Bilgin, N. (Ed.). (2011). Sosyal psikoloji. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
İlginizi çekebilecek diğer yazılarımız:
MINNESOTA ÇOK YÖNLÜ KİŞİLİK ENVANTERİ (MMPI) NEDİR?
WECHSLER YETİŞKİNLER İÇİN ZEKA ÖLÇEĞİ (WAIS) NEDİR?
ERIK H. ERIKSON’UN PSİKOSOSYAL GELİŞİM KURAMI
