ÜNİVERSİTE YAŞAMINA UYUM SÜRECİ

Üniversiteye geçiş birçok kişinin gelişiminde önemli gelişimsel bir adım olarak yer almaktadır. Bu dönemde öğrenciler üniversitenin ilk yılında bir uyum sürecinden geçer. Bu uyum süreci birçok farklı alanda gelişmektedir: Akademik, sosyal, kişisel ve duygusal ile hedef ve kurumsal uyum. 4 boyutta başarılı bir uyum geçiren öğrencinin üniversite hayatına adaptasyon süreci de başarılı olur.

Lisenin bitmesi ile üniversiteye başlangıç süreci genç yetişkinlik dönemine denk gelmektedir. Genç yetişkinlikte bireyler değişime ve gelişime hazır hale gelir. Bu dönem diğer taraftan bağımsızlaşmanın ilk aşaması olarak görülebilir. Bu dönemde bireylerin kendilerini kontrol etme, kendi sorumluluklarını alma, sosyal ilişkiler geliştirme, akademik sorumlulukları alabilme gibi özelliklerinin de gelişmeye başladığı bir dönemdir.

Bireyin ailesinin yanından ilk defa ayrılıyor olması kaygı verici olabilir. Bu durum da uyum sürecini zorlaştırabilir. Tanıdık yerlerde insan kendini güvende ve kabul edilmiş hisseder. Yaşamını daha kolay sürdürür ve güçlüklerle daha iyi baş eder. Üniversiteye başlarken yeni insanlar, yeni bir ortam, yeni derslerle tanışılır. Tanıdıklardan, her zamanki destek kaynaklarından uzak kalınca güçlük çekilebilir.

Uyum nedir?

Uyum diğer kelime anlamıyla adaptasyon bir canlının bulunduğu ortama başarılı bir şekilde adapte olmasını ifade etmektedir. Psikolojik olarak ise uyum, bireyin ihtiyaçlarını gidermeye yarayan davranışlar olarak tanımlanabilir.

Öğrencinin üniversiteye uyum süreci ile ilgili teoriler

• Öğrenci Gelişimi Vektörleri (Chickering, 1969) Teorisi
• Öğrenci Katılımı (Astin, 1984/1999) Teorisi
• Öğrenci Ayrılma Teorisi (Tinto, 1988)

Öğrenci Katılımı Teorisi

Öğrencinin üniversiteye katılımı arttıkça öğrencinin bireysel öğrenmesi ve kişisel gelişimi de artmaktadır. Öğrenci okula başladığında üniversiteye uyumları ile ilgili bir sorun yaşamaz sosyal öğrenci faaliyetlerine katılır, okulda zaman geçirir, öğretmenleriyle aynı ortamı paylaşırsa, tüm enerjisini akademik hayatına odaklayabilecektir. Bu durum da başarının gelişimini otomatik olarak arttıracaktır.

Öğrenci Ayrılma Teorisi

Öğrencinin okulu bırakma sebepleri üzerinde durulmaktadır. Bu sebeplerde önceki eğitim deneyimleri, yerleşim yeri farklılığı, ilgi alanları değişkenliği, kişisel beklentiler, sosyal hayatların farklılığı gibi bir takım etmenler yer almaktadır.

Öğrenci Gelişimi Vektörleri (Chickering, 1969) Teorisi

Chickering (1969)’ın Öğrenci Gelişimi Vektörleri Teorisi’nde yedi basamaklı bir vektör aşamasından bahsedilir. Bu yedi aşama birbirini destekleyerek ilerlemekte ve öğrencinin üniversiteye uyumlarını doğrudan yansıtmaktadır. Bu aşamalar;

• Yetkinliğe ulaşmak,
• Duyguları yönetmek,
• Otonom olmak,
• Kimlik oluşturma,
• Kişilerarası ilişkileri özgürleştirme,
• Amaçları netleştirme,
• Bütünlük sağlama.

Yukarıdaki aşamalar birbirini desteklemekte ve geliştirmektedir. Ayrıca bu aşamalar sıra ile değil iç içe geçmiş bir süreci ifade etmektedir.

Yetkinliğe ulaşmak

Öğrencinin entellektüel, fiziksel ve sosyal alanlarda yeterli olması anlamına gelir.

Duyguları yönetmek

Üniversite yılları birçok yeni duygunun deneyimlendiği bir dönemdir. Bu dönemde yoğun ve yeni duyguların kontrol edilmesi hem bir gelişim ödevi hem de uyum sürecinin bir vektörüdür.

Otonom Olmak

Otonom olmak özerklik olarak tanımlanabilir. Bu vektörde bahsedilen hem duygusal olarak hem de fiziksel olarak bağımsız olmanın yanı sıra bazı açılardan da bağımlılığı da kabul etmektir. Örneğin, birey ailesinden uzaklaşıp zorluklar ile kendisi baş etmeye çalışırken aynı zamanda ihtiyaç duyduğunda onlara geri dönebilmelidir.

Kimlik oluşturma

Bu vektörün başarılı olabilmesi için yukarıdaki vektörlerde başarılı olunması gerekir. Yukarıdaki vektörler bu vektörün oluşumunda etkili olmaktadır. Kimlik oluşturma vektörünün diğer vektörlerle çok yönlü bir ilişkisi olduğundan bahsedilebilir. Yani kimlik gelişiminde başarılı olunması diğer vektörlere iyi yönde yansıyacaktır. Aynı zamanda diğer vektörlerde başarılı olunması da kimlik gelişimini olumlu etkileyecektir.

Kişilerarası ilişkileri özgürleştirme

Kimlik oluşturan üniversite öğrencisi ilişkilerini kurmaya başlayacaktır. Kimlik gelişiminin oluşması ile beraber birey diğerlerinin haklarına, geçmişine, yaşam tarzına vb. saygı duymayı öğrenir. Bu saygı duyma sağlıklı ilişkileri de beraberinde getirir.

Amaçları netleştirme

Üniversite öğrencisinin planlarını ve önceliklerini belirlediği, kim olacağına ve ne yapmak istediğine karar vereceği vektördür. Verilecek bu kararlar bireyin nasıl bir hayat süreceğini belirlemekte öncü rol üstlenir.

Bütünlük sağlama

Bu vektör amaçları belirleme ve kimlik oluşturma vektörleri ile yakından ilişkilidir. Burada birey kendi inançlarını belirler ve bu inançlar belirli bir içsel tutarlılığa sahip olmalıdır ki böylelikle bireyin davranışlarına rehberlik edebilsin. Bütün bu vektörler bireyin üniversitede psikososyal gelişim sürecini tamamlaması için çok önemlidir ve gelişimlerinde ilerleme gösteren öğrenciler üniversiteye daha iyi uyum sağlar.

Öğrencinin üniversiteye Uyum süreci ile ilgili ailelere öneriler

• Ebeveynlik sürecinin devam ettiğini unutmayın.
• Çocuğunuzu desteklerken aynı zamanda bağımsızlaşmasını da sağlayın. Sık sık ziyaretler yapması talebinde bulunmayın.
• Çocuğunuzun sürekli ziyarete gelme talebini dikkatle değerlendirin; uyum sürecini sekteye uğratabileceğini göz önünde bulundurun.
• Sürekli kontrol etmeye çalışmayın.
• Çocuğunuzun okulu bırakma isteğini dikkatlice ve konuşarak beraber değerlendirin.
• Çocuğunuza güvenin.
• Çocuğunuzu dinleyin ve anlamaya çalışın.
• Kendi fikirlerinizi dayatmayın.

Üniversite Yaşamına Uyum Sağlamak için Öneriler

• Kendinize zaman tanıyın.
• Ani kararlar vermeyin.
• Duygularınızı fark edin ve kabul edin.
• Bir rutin oluşturun.
• Sosyal faaliyetlere katılın.
• Bedensel sağlığınıza özen gösterin.
• Üniversitedeki hedefleriniz konusunda gerçekçi olun.
• İpin ucunu bırakmayın.
• Ders ve eğlence arasındaki dengeyi koruyun.
• Ortamınızı tanıdık hale getirmeye çalışın.
• Üniversiteye uyum sağlamak zorlu bir süreç haline geldiğinde yardım almaktan çekinmeyin.

Telif hakkı bildirimi için tıklayınız

Yararlanılan kaynaklar ve ileri okumalar

Tinto, V. (1988). Stages of student departure: Reflections on the longitudinal character of student leaving. The journal of higher education, 59(4), 438-455.

Astin, A. W. (1984). Student involvement: A developmental theory for higher education. Journal of college student personnel, 25(4), 297-308.

Tuna, M. E. (2003). Cross-cultural differences in coping strategies as predictors of university adjustment of Turkish and US students.

Sağınç, N. (2011). Üniversite yaşamına uyum sürecine etki eden faktörler ve birbirleri ile ilişkileri (Master’s thesis, Uludağ Üniversitesi).

Chickering, A.W. (1969). Education and ıdentity. Jossey-Bass.

https://www.bilgi.edu.tr/upload/universite-yasamina-uyum/ adresine 2/9/2022 tarihinde erişildi.