YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU NEDİR?

Yaygın Anksiyete Bozukluğu DSM-5 tanı ölçütleri kitabında Kaygı (anksiyete) bozuklukları sınıflamasının içinde yer almaktadır.

Yaygın Anksiyete Bozukluğunun Tanımı

Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB), en az 6 ay devam eden, hemen her gün anksiyete ve endişeli bir beklenti, huzursuzluk, çabuk yorulma, gerginlik, konsantrasyon güçlüğü gibi belirtilerle giden toplumsal ve mesleki işlevselliği bozan bir durum olarak tanımlanır.

Yaygın Anksiyete Bozukluğunun Güncel Tanı Kriterleri

DSM-5’e göre yaygın anksiyete bozukluğu tanı kriterleri şunlardır;

• En az altı aylık bir sürenin çoğu gününde bir takım olaylar ya da etkinliklerle (işte ya da okulda başarı gösterebilme gibi) ilgili olarak, aşırı bir kaygı ve kuruntu (kaygılı beklenti) vardır.
• Kişi, kuruntularını denetim altına almakta güçlük çeker.
• Bu kaygı ve kuruntuya aşağıdaki altı belirtiden üçü (ya da daha çoğu) eşlik eder. (en azından kimi belirtiler son altı ayın çoğu gününde bulunmuştur) :
  1. Dinginleşememe (huzursuzluk) ya da gergin ya da sürekli diken üzerinde olma.
  2. Kolay yorulma.
  3. Odaklanmada güçlük çekme ya da zihin boşalması.
  4. Kolay kızma.
  5. Kas gerginliği.
  6. Uyku bozukluğu (uykuya dalmakta ya da uykuyu sürdürmekte güçlük çekme ya da dinlendirmeyen, doyurucu olmayan bir uyku uyuma).
• Kaygı, kuruntu ya da bedensel belirtiler, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmeye neden olur.
• Bu bozukluk, bir maddenin (örn. kötüye kullanılabilen bir madde bir ilaç) ya da başka bir sağlık durumunun (örn. hipertiroidi) fizyoloji ile ilgili etkilerine bağlanamaz.
• Bu bozukluk başka bir ruhsal bozuklukla daha iyi açıklanamaz.

Yaygın Anksiyete Bozukluğunun Belirtileri

Kaygı bozukluklarında belirtiler temelde aynı gibi gözükebilir. Genel olarak kaygı bozukluklarında belirtiler şu şekilde ayrılabilir:

• Bilişsel belirtiler:
  • Gerçeklik duygusunda değişme,
  • Çevrenin değişiyor gibi algılanması,
  • Dikkat dağınıklığı,
  • Konsantrasyon güçlüğü,
  • Kontrolünü yitirme kaygısı,
  • Fiziksel zarar göreceği endişesi.
• Affektif belirtiler:
  • Korku,
  • Huzursuzluk,
  • Endişe,
  • Çaresizlik,
  • Alarm duygusu,
  • Panik
• Davranışsal belirtiler:
  • Anksiyete yaratan durumlardan kaçınma davranışı, dona kalma.
• Fizyolojik belirtiler:
  • Çarpıntı, soluk renk ya da yüzde kızarma
  • Nefes darlığı, hava açlığı, boğazda düğümlenme, boğulma hissi
  • Bunaltı, kusma, ishal ,karın ağrısı ),
  • Terleme, kızarma, sıcak basması
  • Baş dönmesi, bayılma hissi veya bayılmalar, kas gerginliği, motor huzursuzluk

Yaygın Anksiyete Bozukluğunun Nedenleri (Etiyolojisi)

Psikoanalitik kuramın varsayımı: Kurama göre üç çeşit kaygı varsayımı bulunmaktadır. İlk teoriye göre kaygı, idin bastırılması sonucunda ortaya çıkan bir dışavurumdur. İkincisi, doğum yaşantısına ait bir tekrar niteliğindedir. Sonuncu bir işaret ya da sinyal olarak kaygı şeklinde açıklanabilir. Diğer taraftan psikoseksüel gelişim dönemlerindeki fiksasyonlara göre kaygının ayrımları da yapılmıştır.

Davranışçı kuramın varsayımı: Kaygı davranışçı kurama göre öğrenilmiş bir süreçtir. Koşullu uyaranlar koşulsuz tepkilere neden olur. Sosyal öğrenmeye göre ise çevreden ve aileden gelen tepkiler model olarak alınır.

Bilişsel varsayım: Bu varsayıma göre anksiyetenin nedeni olayın kendisi değil, bu olayın kişi tarafından nasıl yorumlandığı, nasıl algılandığıdır.

Yaygın Anksiyete Bozukluğunun Tedavisi

Yaygın anksiyete bozukluğunda psikoterapi ve ilaç tedavileri kullanılmaktadır. Birey her ikisini birden veya ayrı olarak görebilir. Tedavinin şekline doktor karar vermelidir.

Telif hakkı bildirimi için tıklayınız

Yararlanılan kaynaklar ve ileri okumalar

Köroğlu, E. (2013). Dsm-V: tanı ölçütleri başvuru kitabı. HYB.

Öztürk, M. O. ve Uluşahin, A. (2011). Ruh sağlığı ve bozuklukları. Nobel Tıp Kitabevleri.

Yaygın Kaygı Bozukluğu Çalışma Kitabı

Kaygılarımız Korkularımız – Prof. Dr. Ertuğrul Köroğlu

Kaygı – Ergenler için çalışma kitabı- Lisa M. Schab